Της Ελένης Τομπέα

Τι είναι ηθική; Καταρχήν θα πρέπει να αποσαφηνίσουμε το γεγονός πως οι ηθικοί κανόνες ενώ θεωρούνται απαράβατοι στις συνειδήσεις του ανθρώπινου μυαλού, η ιστορία έχει αποδείξει πως μπορούν να μεταλλαχθούν, να αλλοιωθούν, ακόμα και να καταργηθούν.

Το γεγονός αυτό δεν προκαλεί καμία έκπληξη, δεδομένου ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες δεν έμειναν παγωμένες στο πέρασμα του χρόνου, αλλά εξελίχθησαν- και σε πολλές περιπτώσεις- προς όφελος μια δικαιότερης αντίληψης περί ίσων δικαιωμάτων μεταξύ των συνδετικών κρίκων τους, αλλά ακόμα και προς όφελος της ίδιας της ζωής, μιας και πολλά «κουτάκια» ηθικής κατάφεραν να κλείσουν, δίνοντας την ευκαιρία για περισσότερη ελευθερία.

Κάθε κοινωνία πρόσταζε και προστάζει τους ηθικούς κανόνες που την εξυπηρετούν και αυτό φυσικά είναι η τρανή απόδειξη πως η ηθική δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα. Έτσι όπως πολύ εύκολα μπορεί να κατασκευαστεί ένας ηθικός κανόνας, έτσι πολύ εύκολα μπορεί να παραγκωνιστεί την επομένη, εάν η ίδια η κοινωνία χρειάζεται μια αλλαγή, είτε για να προχωρήσει μπροστά είτε για να εξυπηρετήσει τις τρέχουσες ανάγκες της.

Παρόλα αυτά, θα μπορούσα να δώσω μια ερμηνεία περί ηθικής, έχοντας στο μυαλό μου την μεγαλύτερη αξία που θα έπρεπε να διέπει τον άνθρωπο. Η αξία αυτή δεν έχει να κάνει με το πνεύμα του. Αυτό που κατονομάζει τον άνθρωπο είναι η αγάπη προς τον πλησίον, η αλληλεγγύη. Έτσι με βάση αυτό, ηθική είναι εκείνη η στάση ζωής που έχει ως επίκεντρο τον συνάνθρωπο και όχι τον ίδιο μας τον εαυτό.

Ηθικές είναι οι πράξεις που δεν βάλλουν με κανένα τρόπο τον διπλανό μου. Ηθικές είναι οι πράξεις που πασχίζουν να οφελήσουν όποιον έχει την ανάγκη μας. Ηθική είναι οτιδήποτε δεν φέρει ασχήμια, συμφωνώντας με τον Γκυστάβ Φλωμπέρ πως «η ομορφιά είναι ηθική, τίποτα περισσότερο». 

Δυστυχώς ο άνθρωπος έχει την τάση να επικρίνει με μεγάλη ευκολία, βάσει των εκάστοτε κανόνων της κοινωνίας όπου αποτελεί ο ίδιος μέλος, όπως και εύκολα να θεωρεί τον εαυτό του εξαίρεση όταν ο ίδιος ο κανόνας εμφανίζεται «απειλητικά» σαν γκρίζο σύννεφο επάνω από την συνείδηση του. Μπορούμε εύκολα να χρήσουμε κάποιον ή κάτι ανήθικο, χωρίς να γνωρίζουμε ουσιαστικά τι είναι το ηθικό ή τι θα έπρεπε να αποτελεί ηθικό.

Γι’αυτό το λόγο, είναι λάθος η ηθική να φέρει κανόνες, οι οποίοι μπορούν να αλλάζουν, να προσαρμόζονται και να ακολουθούνται. Δεν θα έπρεπε να χρειάζονται «οδηγίες χρήσης» για να κρατά κανείς μια ζωή ανάμεσα σε πλαίσια που δεν εξυπηρετούν πουθενά- ίσως μόνο στο να κατευθύνουν συνειδήσεις.

Η ηθική δεν είναι τίποτα άλλο παρά η δίκαιη και η αληθινή στάση ενός ανθρώπου απέναντι στους άλλους κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Του Ράλλη Γκέκα , διδάκτωρα Οικονομικών της Τ. Α.

Στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2020, βασικός στόχος είναι η ανάπτυξη και η καταπολέμηση της ανεργίας. Στη σχετική συζήτηση, που έχει εδώ και ένα χρόνο ξεκινήσει, επαναφέρονται και επαναπροσδιορίζονται οι καταλυτικοί παράγοντες που συμβάλλουν στη βελτίωση των αναπτυξιακών ρυθμών, αλλά και οι παράγοντες εκείνοι που αποτελούν αναπτυξιακό φραγμό.

Η σχέση μεταξύ αποκέντρωσης και ανάπτυξης έχει εντοπιστεί και έχει αποτυπωθεί επαρκώς στη διεθνή θεωρητική και εμπειρική βιβλιογραφία. Καινούργιο στοιχείο πλέον αποτελεί ότι η σχέση αυτή διερευνάται στις επιμέρους εκδοχές της. Το 2013, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Αλληλοβοήθειας (ΟΟΣΑ) εκπόνησε σειρά μελετών με τίτλο «Αποκέντρωση και Οικονομική Μεγέθυνση».

Στο κείμενο που ακολουθεί, παρουσιάζονται τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης του ΟΟΣΑ, που εντάσσεται σε αυτή την σειρά, με τίτλο: «Πώς η δημοσιονομική αποκέντρωση επηρεάζει τους μακροχρόνιους ρυθμούς ανάπτυξης». Τα κύρια συμπεράσματα της μελέτης γίνεται προσπάθεια να ενταχθούν στην Ελληνική πραγματικότητα, όχι για να διαπιστωθεί άλλη μία φορά ο υδροκεφαλισμός του ελληνικού κεντρικού κράτους, αλλά για να επισημανθούν ευκαιρίες ανάπτυξης που υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να χαθούν. 

Η μελέτη του ΟΟΣΑ «Decentralisation and Economic Growth: How Fiscal Federalism Affects Long-Term Development»

Τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης του H. Blochliger (2013) μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:

• Η φορολογική δύναμη της ΤΑ είναι συνδεδεμένη θετικά με την οικονομική δραστηριότητα. Η φορολογική δύναμη της ΤΑ μετράται ως ποσοστό της ΤΑ στα έσοδα και τις δαπάνες. Αύξηση των φορολογικών εσόδων ή δαπανών των δήμων προκαλεί αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ. Στη μελέτη εντοπίζεται μάλιστα ότι το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται στην βελτίωση της παραγωγικότητας και του ανθρώπινου «κεφαλαίου».
• Η αποκέντρωση εισοδήματος είναι περισσότερο συσχετισμένη με την αύξηση του ΑΕΠ από την αποκέντρωση των δαπανών.
• Η σχέση αποκέντρωσης και ΑΕΠ είναι περισσότερο ισχυρή σε κράτη με περιορισμένες αποκεντρωμένες δομές. Φαίνεται ότι η φορολογική αποκέντρωση έχει ένα κατώφλι. Είναι λογικό όλοι οι φόροι να μην μπορούν να μεταφερθούν στην ΤΑ. Ορισμένοι από αυτούς είναι αποτελεσματικότερο να διαχειρίζονται σε κεντρικό επίπεδο.
• Οι επενδύσεις σε φυσικό και ανθρώπινο «κεφάλαιο», ως ποσοστό των αντίστοιχων δαπανών της γενικής κυβέρνησης, είναι ψηλότερες στις χώρες με αποκεντρωμένη δομή. Μάλιστα, τα ευρήματα της έρευνας τονίζουν ότι η επίδραση των επενδύσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιο είναι πολύ πιο ισχυρή από ότι στο φυσικό.
• Η αποκέντρωση είναι θετικά και ισχυρά συσχετισμένη με τα αποτελέσματα της εκπαιδευτικής πολιτικής.

Η Ελληνική πραγματικότητα.

Η προσπάθεια ένταξης της Ελληνικής ΤΑ στο διεθνές της περιβάλλον είναι πάντα ένα επώδυνο, για μας τους ανθρώπους της ΤΑ, γεγονός. Στην παρακάτω παρουσίαση θα προσπαθήσουμε για λόγους καλύτερης ανάγνωσης, να ακολουθήσουμε τα συμπεράσματα της μελέτης του ΟΟΣΑ.

Με τα έσοδα της Ελληνικής ΤΑ να πλησιάζουν το 1/3 περίπου των εσόδων της Ευρωπαϊκής ΤΑ γίνεται φανερό ότι όχι μόνο αναπτυξιακές δυνατότητες με τέτοιο κράτος δεν έχουμε αλλά αντίθετα ο συγκεντρωτισμός αυτός αποτελεί τροχοπέδη ανάπτυξης.

Ο ανάλογος δείκτης στο επίπεδο των δαπανών των δήμων, επιβεβαιώνει το θλιβερό προνόμιο της χώρας να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης από την άποψη της αποκέντρωσης.

Οι δαπάνες της ΤΑ

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτός που παίζει το βασικό ρόλο στην ανάπτυξη δεν είναι οι γενικές δαπάνες αλλά οι επενδύσεις. Μπορεί το ποσοστό των συνολικών δαπανών της ΤΑ να περιγράφει την αποκέντρωση ενός κράτους, οι επενδύσεις όμως περιγράφουν τη δυναμική της.

                Οι επενδύσεις της ΤΑ σε σχέση με τις συνολικές δημόσιες επενδύσεις

Πηγή: ΟΟΣΑ (2014)

Παρατηρείται ότι από όλες τις χώρες η Ελληνική ΤΑ έχει τις μικρότερες ποσοστιαίες επενδύσεις, σε σχέση με αυτές της γενικής κυβέρνησης. Σημειώνεται ότι ακόμα και τα νέα κράτη-μέλη, της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης, παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις, στον τομέα της αποκέντρωσης, από την Ελλάδα. Το πρόβλημα αυτό αναμένεται να επιδεινωθεί όταν στις διεθνείς στατιστικές ενταχθούν τα νέα στατιστικά στοιχεία, αφού όπως είναι γνωστό η ΣΑΤΑ του 2014 είναι μικρότερη από το 20% της αντίστοιχης επιχορήγησης του 2009. Τέλος, από το παραπάνω γράφημα γίνεται κατανοητός ο σημαντικός ρόλος που έχει να παίξει το νέο ΕΣΠΑ και η διάρθρωση του.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τη μελέτη του ΟΟΣΑ εντοπίζεται η παραγωγικότητα των τοπικών επενδύσεων ιδιαίτερα στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Αυτό για τη χώρα μας είναι ιδιαίτερα σημαντικό και εν όψει της νέας προγραμματικής περιόδου και των στόχων για αύξηση της απασχόλησης και βελτίωση της εισόδου καινοτομικών προϊόντων στην Ελληνική παραγωγή.

Παρατηρείται ότι στην εκπαίδευση, που υπάρχει το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα της Αυτοδιοίκησης, σύμφωνα με την έρευνα, η Ελληνική ΤΑ είναι πολύ πιο χαμηλά από το μέσο Ευρωπαϊκό όρο. Επίσης, σε υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας, που η ζήτηση τους έχει αυξηθεί λόγω κρίσης, το ποσοστό των δαπανών των ελληνικών δήμων παραμένει χαμηλότερο από αυτό των ευρωπαϊκών.

Σημαντικό ρόλο όμως δεν παίζει μόνο η διάρθρωση των δαπανών. Μεγαλύτερη ακόμα βαρύτητα έχει η διάρθρωση των εσόδων. Η στήριξη της ΤΑ σε ίδια έσοδα αποτελεί σημαντικό βήμα οικονομικής και κατ΄ επέκταση πολιτικής χειραφέτησης, από την κεντρική εξουσία. Δεν είναι τυχαίο ότι στον τίτλο της μελέτης προτάσσεται η δημοσιονομική αποκέντρωση.

Τα κατά κεφαλή φορολογικά έσοδα των ελληνικών δήμων μόλις και ξεπερνούν το 4% του μέσου Ευρωπαϊκού όρου. Το ίδιο γεγονός παρατηρείται σε σχέση με το ΑΕΠ και το σύνολο των φορολογικών εσόδων του κράτους. Ο δείκτης τοπικά φορολογικά έσοδα προς συνολικά έσοδα της ΤΑ υποδεικνύει την έλλειψη οικονομικής αυτοτέλειας των Ελληνικών δήμων.

Τι πρέπει να γίνει

• Η περιορισμένη αποκέντρωση του ελληνικού κράτους δεν υποδηλώνει μόνο την απόσταση που έχει από το ευρωπαϊκό κεκτημένο αλλά και τις δυνατότητες που υπάρχουν για ανάπτυξη. Όπως προκύπτει και από την μελέτη του ΟΟΣΑ, αύξηση των εσόδων της ΤΑ προκαλεί αύξηση του ΑΕΠ και μάλιστα πολύ μεγαλύτερη σε χώρες όπου η αποκέντρωση δεν έχει προχωρήσει.
• Ένα δεύτερο φαινόμενο, που τώρα με την κρίση δεν είναι αποκλειστικά Ελληνικό, είναι να αποκεντρώνονται μεν, από το κεντρικό κράτος, αρμοδιότητες, χωρίς όμως τους ανάλογους πόρους, όπως επιτάσσει το άρθρο 102 του Συντάγματος. Στη συγκεκριμένη μελέτη γίνεται φανερό ότι με την οικονομική μεγέθυνση συνδέεται καλύτερα η αποκέντρωση πόρων και όχι δαπανών. Για το λόγο αυτό, είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρο παρά ποτέ το αίτημα για φορολογική αποκέντρωση. Η ΤΑ πρέπει να εξοπλιστεί με επιπλέον, όχι νέους, φόρους και κυρίως με φορολογική ελευθερία. Είναι χαρακτηριστικό ότι με τη θεσμοθέτηση του Ενιαίου Φόρου Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) η συμμετοχή των δήμων, που ήταν 50% στον ΦΑΠ, περιορίστηκε με το νόμο 3852/2010 στο 11,3%. Είναι γεγονός ότι ο ΕΝΦΙΑ έχει μεγαλύτερο εύρος από τον ΦΑΠ. Όπως όμως προκύπτει και από τη μελέτη του ΟΟΣΑ, για να υπάρξει ανάπτυξη θα πρέπει το κράτος να εμπιστευτεί την ΤΑ.
• Το ζητούμενο της ανάπτυξης δεν μπορεί να επιτευχθεί με τη σημερινή δομή του ελληνικού κράτους. Ανάπτυξη πριν από όλα σημαίνει επενδύσεις και επενδύσεις δεν είναι δυνατόν να έρθουν χωρίς αποκέντρωση πόρων. Το αίτημα για ειδικό πρόγραμμα στο ΕΣΠΑ που να προορίζεται για δημοτικά έργα, δεν έχει μόνο αναπτυξιακή χροιά αλλά απαντάει στην ανάγκη για «εμπροσθοβαρείς» απορροφήσεις, ώστε να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της κρίσης. Οι δήμοι απέδειξαν ότι τα έργα που διαχειρίζονται είναι, κατά τεκμήριο, μικρά και ευέλικτα προσφέροντας άμεσες απορροφήσεις, απασχόληση και τόνωση των περιφερειακών και τοπικών αγορών.
• Με την κρίση οι δήμοι ανέλαβαν πολλές πρωτοβουλίες στο τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών. Παρ’ όλα αυτά ο δρόμος για να συγκλίνουν με τα Ευρωπαϊκά δεδομένα είναι μακρύς. Η σύγχρονη ιστορία της Ελληνικής ΤΑ επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα της διεθνούς έρευνας. Οι υπηρεσίες κοινωνικές προστασίας είναι περισσότερο αποτελεσματικές όταν διαχειρίζονται από την πλησιέστερη στον πολίτη εξουσία. Για το λόγο αυτό η Γενική Γραμματεία Πρόνοιας θα πρέπει να διατηρήσει το σχεδιαστικό- στρατηγικό μόνο μέρος και το σύνολο της κοινωνικής πολιτικής να μεταφερθεί στους δήμους.
• Τέλος, ο στόχος της χώρας για απασχόληση και παραγωγικότητα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού της. Η εκπαίδευση είναι ο τομέας κλειδί σε αυτή την περίπτωση και η αποκέντρωση η κίνηση «ματ». Οι δήμοι, αν εξαιρέσουμε τους βρεφονηπιακούς σταθμούς, έχουν πολύ περιορισμένες αρμοδιότητες στην εκπαίδευση. Διαχειρίζονται απλώς τα σχολικά κτήρια. Όπως προκύπτει και από τη διεθνή έρευνα που προαναφέραμε θα πρέπει η εμπλοκή τους να είναι περισσότερο ενεργή. Ειδικά αυτή την εποχή που σχεδιάζονται τα τομεακά προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ, θα πρέπει να προβλεφθεί το σύνολο σχεδόν της διά βίου μάθησης να υλοποιηθεί από τις περιφέρειες και τους δήμους.

Ο θεσμός της τοπικής αυτοδιοίκησης, δηλαδή της διοίκησης των τοπικών υποθέσεων από όργανα ανεξάρτητα από την κρατική εξουσία, εισήχθη στη χώρα μας από τη βαυαρική αντιβασιλεία, με το Βασιλικό Διάταγμα της 27ης Δεκεμβρίου του 1833. Η μικρή τότε Ελλάδα διαιρέθηκε σε δήμους, επαρχίες και νομούς. Μέχρι τότε τις τοπικές υποθέσεις διαχειρίζονταν οι δημογεροντίες, τις οποίες είχε αναγνωρίσει η Α' Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (1822) και τις κατάργησε για μικρό διάστημα ο Ιωάννης Καποδίστριας (1 Ιανουαρίου 1830).

Οι πρώτες δημοτικές εκλογές διεξάχθηκαν το 1834 στο νομό Αργολιδοκορινθίας, με την εκλογή του δημάρχου να γίνεται με έμμεσο τρόπο. Οι πολίτες (μόνο άνδρες και με εισοδηματικά κριτήρια) ψήφιζαν για την εκλογή δημοτικών συμβούλων και η κυβέρνηση διόριζε ίσο αριθμό δημοτικών συμβούλων. Από τους τρεις πρώτους πλειοψηφήσαντες, η κεντρική διοίκηση επέλεγε έναν, ο οποίος αναλάμβανε καθήκοντα δημάρχου. Είναι φανερό ότι η τοπική αυτοδιοίκηση μόνο ανεξάρτητη δεν ήταν από την κεντρική εξουσία, μία κατάσταση που συνεχίζεται με παραλλαγές έως σήμερα. 

Στην Αθήνα οι πρώτες δημοτικές έγιναν από τις 15 έως τις 20 Μαρτίου του 1835 και δήμαρχος αναδείχθηκε ο φιλοκυβερνητικός Ανάργυρος Πετράκης, γόνος οικογένειας γαιοκτημόνων από την Αρκαδία. Στον Πειραιά οι εκλογές έγιναν αργότερα (14 Δεκεμβρίου 1835) και δήμαρχος αναδείχθηκε ο Υδραίος αγωνιστής του '21 και έμπορος Κυριάκος Σερφιώτης. Όσον αφορά στους επάρχους και τους νομάρχες, αυτοί διορίζονταν από την κεντρική εξουσία. Μετά την έξωση του Όθωνα το 1862, ψηφίστηκε νέος νόμος (19 Νοεμβρίου 1864), με τον οποίο καθιερώθηκε η άμεση εκλογή του δημάρχου από τους πολίτες (άνδρες).

Το 1912 ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιχείρησε να αναμορφώσει το αυτοδιοικητικό σύστημα της χώρας. Με τον νόμο ΔΝΖ' «Περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων» κατακερματίστηκαν οι δήμοι και δημιουργήθηκαν χιλιάδες κοινότητες σε ολόκληρη την επικράτεια. Οι κοινότητες αυτές, μικρές και χωρίς πόρους, κατέληξαν να λειτουργούν ως τοπικά παραρτήματα της κρατικής γραφειοκρατίας (έκδοση πιστοποιητικών και ληξιαρχικών πράξεων) αντί να αποτελούν ζωντανά κύτταρα οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης και προόδου.

Δεκατρία χρόνια μετά την ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό, η Θεσσαλονίκη ψήφισε πρώτη φορά για δήμαρχο. Στις εκλογές της 25ης Οκτωβρίου του 1925 εξελέγη ο πρόσφυγας δικηγόρος Μηνάς Πατρίκιος. Οι δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934 έμειναν στην ιστορία, διότι για πρώτη φορά ψήφισαν οι γυναίκες και για πρώτη φορά εξελέγησαν κομμουνιστές δήμαρχοι (Μήτσος Παρτσαλίδης στην Καβάλα και Διονύσης Μενύχτας στις Σέρρες). Οι εκλογές αυτές ήταν και οι τελευταίες μέχρι το 1951, εξαιτίας της μεσολάβησης της δικτατορίας Μεταξά, της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου. 

Οι πρώτες μεταπολεμικές εκλογές έγιναν στις 15 Απριλίου του 1951, με το σύστημα της έμμεσης εκλογής του δημάρχου από τους δημοτικούς συμβούλους. Το σύστημα αυτό εφαρμόστηκε μέχρι και τις δημοτικές εκλογές του 1964, με εξαίρεση αυτές του 1954, οπότε οι δήμαρχοι εξελέγησαν άμεσα από τον λαό. Κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας των συνταγματαρχών (1967-1974), οι δήμαρχοι διορίζονταν από τη χούντα, ενώ μετά την μεταπολίτευση του 1974 επιστρέψαμε στην άμεση εκλογή του δημάρχου από τον λαό με το σύστημα των δύο γύρων. Το 1994 αποτελεί τομή στην εκλογική ιστορία της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς για πρώτη φορά οι νομάρχες εξελέγησαν απευθείας από τον λαό (16 και 23 Νοεμβρίου), με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου. 

Το 1997 με το σχέδιο «Καποδίστριας» (Νόμος 2539/97) πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση από την εποχή του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η χώρα διαιρέθηκε σε 13 περιφέρειες, 51 νομούς, 910 δήμους και 124 κοινότητες. Σύμφωνα με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη, που είχε τη νομοθετική πρωτοβουλία, η συνένωση κοινοτήτων σε μεγαλύτερους δήμους έγινε με σκοπό τη βελτιστοποίηση της δημόσιας διοίκησης στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Νομάρχες, κοινοτάρχες και δήμαρχοι ήσαν αιρετοί, ενώ οι περιφερειάρχες διορισμένοι από την κυβέρνηση.

Με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» (Νόμος 3852/2010) επιχειρήθηκε η νέα και πιο πρόσφατη αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση στη χώρα μας από την κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου. Η Ελλάδα αποτελείται πλέον από 7 αποκεντρωμένες διοικήσεις, 13 περιφέρειες και 352 δήμους. Οι επικεφαλής των αποκεντρωμένων διοικήσεων είναι διορισμένοι από την κυβέρνηση, ενώ αιρετοί είναι οι περιφερειάρχες και οι δήμαρχοι. Ο «Καλλικράτης» θεωρείται συνέχεια του «Καποδίστρια», επειδή διέπεται από παρόμοια φιλοσοφία αναγκαστικής συνένωσης των υπαρχόντων μικρών δήμων και κοινοτήτων σε μεγαλύτερους δήμους.

της Γιούλη Χατζηαλεξιάδη
 ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ:
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ Ή ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ;

ΣΚΕΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΑΤΗ  ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΑΙΓΙΝΑΣ.

Συναισθηματική ήταν η αναφορά στις εμπειρίες και τις αναμνήσεις που έχουν Αιγινήτες και Αιγινήτισσες από την λειτουργία των φυλακών στην Αίγινα.
Ωστόσο έλειψε η ιστορική αναφορά στην λειτουργία των φυλακών: ποιοι και πόσοι, πολιτικοί ή ποινικοί κρατούμενοι, σε ποιες χρονικές περιόδους, ποιες οι συνθήκες κράτησης; Πότε και ποιοι έσβησαν τα ίχνη των κρατουμένων από τους τοίχους; Ποιος άνθρωπος, ή, καλύτερα, ποια νοοτροπία υπαγόρευσε το μπάζωμα του κελιού του Νικηταρά; Ποια αντιιστορική στόχευση;       
 Σβήστηκαν τα ίχνη της ιστορικής μνήμης από τους τοίχους. Σβήστηκαν και από τις συνειδήσεις μας;                                      
Οι μεμονωμένες ατομικές αναμνήσεις, περιβεβλημένες και από την αχλύ του συναισθηματισμού, δεν συμβάλλουν στην συλλογική μνήμη εάν δεν αναφέρονται στο ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων.  
Έλειψαν από την αναδρομή «Μαρτυρίες και μνήμες» οι αναφορές στην πολιτική κατάσταση της Ελλάδας κατά τις φάσεις της υπερεκατονταετούς λειτουργίας των φυλακών.
Συμβάλλουμε στην διόρθωση αυτής της α-μνησίας θυμίζοντας ότι, κατά τον πόλεμο του 1940, ο Νίκος Ζαχαριάδης ζήτησε να αποφυλακισθούν οι πολιτικοί κρατούμενοι αριστερών φρονημάτων, μεταξύ αυτών και ο ίδιος, για να πολεμήσουν υπερασπιζόμενοι την πατρίδα. Και ότι η δωσίλογη ελληνική ηγεσία τους παρέδωσε στους κατακτητές Γερμανούς.
Ηρωισμός του πατριώτη Έλληνα και προδοσία από τον δωσίλογο Έλληνα είναι τμήμα της ιστορίας του τόπου μας. Χρειαζόμαστε αυτήν την μνήμη για να μας προστατεύει από δωσίλογους φανφαρόνους δημαγωγούς διαφθορείς της Κοινωνίας και της Πολιτικής, από τον φασισμό της εξουσίας και την αποχαύνωσή μας του αμνήμονα πολίτη. Μνήμη σημαίνει κίνητρο δράσης και κριτήριο για το μέλλον.
Η απειλούμενη πατρίδα μας Την χρειάζεται.
Ώστε είναι απαραίτητο να οργανωθεί από τους Συλλόγους της Αίγινας μία ημερίδα για την Πολιτική Ιστορία των Φυλακών, μία ημερίδα πολιτικής Μνήμης και πατριωτικής Συγκίνησης.